Στην Ευρωπαϊκή Ασία ... Χαλκηδόνα μέρος 2

Έχοντας αφήσει πίσω μου το σπίτι που με φιλοξενούσε στο παρελθόν, πέρασα από την κεντρική πλατεία της Μπαχάριγιε. Στον χώρο αυτό δημιουργήθηκε μια όμορφη λιτή πλατεία, μετά το ξύλωμα του παλιού άσχημου συντριβανιού που δέσποζε εκεί και χρησίμευε ως καταφύγιο αστέγων. Από το πάνω μέρος της καινούργιας πλατείας διέρχονται οι μικροί κίτρινοι διάολοι (οκταθέσια λεωφοριάκια σε μορφή ταξί, στα τουρκικά dolmuş) που μεταφέρουν κομματάκι αβέβαια το ριψοκίνδυνο επιβατικό κοινό στην περιοχή κοινωνικό φαινόμενο - στο 'άπιαστο' Μποστάντζι. Με το βλέμμα μου να παρατηρεί ενδελεχώς τα λιγοστά ξύλινα αρχοντικά, που έχουν παραμείνει στην περιοχή, και τις γραμμές του τραμ να μου δείχνουν το δρόμο, στρίβω στο σοκάκι Τζεμ.

Με την μεγαλύτερη εφεύρεση του 21ου αιώνα (mp3 player) ρυθμισμένη στο ανώτατο όριο έντασης να μου τριβελίζει ηδονικά τα αυτιά, περπατούσα  αμέριμνα καταμεσής του δρόμου μέχρι το σημείο όπου εντοπίζεται η καθολική εκκλησιά της Κοιμίσεως της Θεοτόκου. Ξαφνικά  ένας έντρομος γεράκος μπροστά μου, κάνοντας μου έντονα νοήματα με τα χέρια του, με πλησίασε σχεδόν απειλητικά και με έσπρωξε προς το πεζοδρόμιο. Μέχρι να καταλάβω τι έχει συμβεί το νοσταλγικό τραμ πέρασε μπροστά από τα μάτια μου κατευθυνόμενο αργά αλλά σταθερά προς το λιμάνι της Χαλκηδόνας.' Ίσως τελικά να μην είναι αστικός μύθος οι δολοφονικές τάσεις των νοσταλγικών τραμ' αναφώνησα και συνέχισα το δρόμο μου.

Στο Μόδι εκτός από όμορφες παραθαλάσσιες κατοικίες, εκλεπτυσμένο κόσμο και χαλαρούς ρυθμούς θα μπορέσεις να βρέις ποδηλατόδρομους και κάδους σκουπιδιών,δύο πράγματα που συναντάς πολύ δύσκολα στην Πόλη. Δυστυχώς οι ποδηλατόδρομοι δεν είναι από τις προτεραιότητες της Μητροπολιτικής δημαρχίας ενώ όσο αφορά στους κάδους απορριμάτων, έχουν μειωθεί αισθητά σε όλη την Πόλη μετά τις βομβιστικές επιθέσεις των Κούρδων ανταρτών κατά τα προηγούμενα έτη. Λίγο πριν τον παραλιακό δρόμο του Μοδίου θα συναντήσεις μέσα στο εστιατόριο του Κότσου, το αγίασμα της Αγίας Ειρήνης. Η πρώτη φορά που το επισκέφθηκα ήταν μαζί με την πρώην συγκατοικό μου. Μπαίνοντας μέσα στο μικρό αγίασμα συναντήσαμε έκπληκτοι δύο παιδάκια που είχαν βρεί το άναμα των κεριών του υπόγειου ναού τουλάχιστον συναρπαστικό. Μόλις μας είδαν, ελαφρώς ντροπιασμένα σταμάτησαν το παιχνίδι τους, εγκαταλείποντας τον χώρο με γοργούς ρυθμούς.

Το σύμβολο της παραλίας του Μοδίου είναι αναμφισβήτητα η ιστορική αποβάθρα του. Η 'σκάλα' ,όπως λέγεται στα ρωμέικα, που έχει θέα τη γειτονική περιοχή Καλαμίς ,χρησιμοποιείται σήμερα ως εστιατόριο. Όπως έλεγε η ρωμέισα γειτονισά μου πέρσυ, η αποβάθρα αγοράστηκε από την ισλαμική κυβέρνηση απαγορεύοντας την πώληση αλκοόλ. Θυμάμαι χαρακτηρίστικα τα λόγια της : 'Χρόνια πριν εμείς εδώ κολυμπούσαμε, ντυνόμασταν πιο ευρωπαϊκα, διασκεδάζαμε ελεύθερα . Πλέον δεν μπορούμε να κάνουμε και πολλά.Τώρα τι, θα μας απαγορεύσουν και το ποτό; ' Εκείνη την περίοδο πλήθος κόσμου συχνά πυκνά πήγαινε έξω απο την αποβάθρα, πίνοντας μπύρες, για να εναντιωθεί στην απόφαση.Η καλύτερη ώρα για να επισκεφτείς την παραλία του Μοδίου με την μοναδική θέα του αχνού περιγράμματος της θρυλικής Αγίας Σοφιάς, του Μπλε Τζαμιού με τους έξι μιναρέδες και της Πρώτης, του πρώτου νησιού των Πριγκηπονήσων, είναι λίγο πριν την δύση του ηλίου. Οι αποχρώσεις του μώβ που παίρνει ο ουρανός επίσφραγιζει τα λόγια των ερωτευμένων ζευγαριών που κάθονταιι κάτω από τα ψηλά δέντρα της παραλίας, ενώ η δροσιά και το ελαφρύ αεράκι που φέρνει μαζί του το σούρουπο φέρνει ευφορία στους ανθρώπους που τρέχουν κατά μήκος της παραλίας.

Μετά την δύση του ηλίου επέστρεψα φευγαλέα στο λιμάνι με σκοπό να επιβιβαστώ στο καράβι που θα με μετέφερε πίσω στην Ευρώπη. Τα κραξίματα του σμήνους των γλάρων και οι διαπεράστικες στριγκλιές των τσιγγάνων πωλητριών λουλουδιών ( karanfıl bir milyoοοοοοοοοοn... ένα εκατομύρριο η γαρδένια) , προφανώς επηρρεασμένες από την εποχή της υποτιμημένης λίρας με συντρόφευαν μέχρι την άφιξη του καραβιού. Αφού επιβιβάστηκα, κάθισα στο εξωτερικό πλαινό μέρος του πλοίου έχοντας μπροστά μου τις πύλες τις αποβάθρας, που ετοιμάζονταν να κλείσουν. Πάντα μου άρεσε να κάνω χάζι τον κόσμο που έτρεχε βιαστικά για να προλάβει το πλοίο αλλα και αυτούς που τελικά δεν τα κατάφερναν, κοιτάζοντας το καράβι να αναχωρεί πίσω από τις σφραγισμένες πόρτες. Κάπως έτσι αποχαιρέτησα για άλλη μια φόρα  την όμορφη Χαλκηδόνα...

Στην Ευρωπαϊκή Ασία ... Χαλκηδόνα μέρος 1

Ήταν μία από αυτές τις μέρες που η ζέστη δεν με άφηνε να συγκεντρωθώ και η υγρασία που είχε χτυπήσει κόκκινο, εκτός ότι έκανε το μαλλί μου να φαίνεται 10 μέρες άλουστο, με έφερνε ένα βήμα πιο κοντά στην λιποθυμία. Δυστυχώς, το κέντρο των εκατοντάδων χιλιάδων επιδείνωνε την κατάσταση. Μεσα στην απελπισία μου, ο φανταστικός λύχνος πάνω από το κεφάλι μου φωτίστηκε δια μαγείας. 'Θα πάω στην παλιά μου γειτονιά, στη Χαλκηδόνα' (ΚαντίκιοΪ) αναφώνησα σαν να είχα ανακάλυψει μόλις την πυρίτιδα. 

Το επόμενο πράγμα που θυμάμαι, μετά από αυτήν την ομολογουμένως σωτήρια σκέψη, είναι τον ευατό μου υπό τη συνοδεία μαύρου τσαγιού και φρέσκου σιμιτιού (κουλουριού) ατενίζοντας την ειδυλλιακή θέα του Γαλατά να βρίσκεται στο καραβάκι της γραμμής, που με μετέφερε απέναντι.

Αφού κάναμε μια μικρή στάση στον ασιατικό σιδηροδρομικό σταθμό του Χαιντάρπασα, ένα ψευδοπύργο αναγεννησιακού ρυθμού, που έκανε πεσκέσι ο τελευταίος αυτοκράτορας της Γερμανίας Γουλιέλμος ΙΙ στον σουλτάνο συμμαχό του Αμπντουλχαμίτ Β, η άφιξη μου στη Χαλκηδόνα ή αλλιώς την πόλη των τυφλών ήταν γεγονός. (την ονόμασαν έτσι γιατί οι Μεγαρείς που τη μετοίκησαν δεν είχαν ποτέ βλέψεις να κατακτήσουν την πόλη του Βύζα, ένα κομμάτι της σημερινής Ευρωπαϊκής Κωνσταντινούπολης). Ανάμεσα στις αγορές και στα πεζοδρομημένα σοκάκια του Καντίκιοϊ συναντάς δύο περίεργες μικρές πλατείες. Στην πρώτη δεσπόζει η ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Ευφημίας και η guest παρουσία μια άσπρης χήνας που κυνηγάει τους περαστικούς. Στη δεύτερη πλατεία η Αρμένικη εκκλησία του Σουρπ Τακαβόρ με το ξύλινο καμπαναριό και μια εντοιχισμένη επιγραφή με την ελληνική ονομασία της περιοχής γραμμένη στα λατινικά, στο κέντρο της, σε καλωσορίζουν στο χώρο.

Κατευθυνόμενος προς την παλιά κοσμοπολίτικη συνοικία των Ρωμιών, το Μόδι, ανηφόρισα τον εμπορικότερο δρόμο της περιοχής, το δρόμο όπου κάποτε έμενα, την Μπαχάριγιε Τζαντεσί. Ουσιαστικά η συγκεκριμένη οδός είναι μία πρόσφατη, μικρότερη έκδοση της  Ιστικλάλ με το νοσταλγικό τραμ να κάνει και εδώ την εμφανισή του, αυτή την φορά όμως, λιγότερο απειλητικά από αυτό της Τάκσιμ.Το vintage τραμ με τις λιγοστές του στάσεις και την κυκλική του διαδρομή από το λιμάνι της Χαλκηδόνας μέχρι την παραλία του Μοδιού απευθύνεται κυρίως σε μεσόκοπους παππούδες, κάτοικους της περιοχής αλλά και σε νοσταλγολάγνους τουρίστες. Εγώ συνήθως το χρησιμοποιούσα για να φτάσω από το σπίτι μου στην αποβάθρα για να μην βραχώ, όταν ξέμενα από ομπρέλα. (Η έλλειψη υποστέγων και μπαλκονιών  σε αναγκάζει να σκέφτεσαι δημιουργικά).

 Το παλιό μου σπίτι βρισκόταν σε απόσταση αναπνοής από την επιβλητική Αγία Τριάδα. Η εκκλησία αυτή, χώρος προσέλκυσης χιλιάδων ορθοδόξων πιστών κάποτε, έχει μετατραπεί σήμερα σε after στέκι μεθυσμένων ρόκερς που αράζουν στον προαύλιο χώρο της, όταν τα ξημερώματα οι τελευταίες τυμπανοκρουσίες από τα ροκ λαϊβάδικα του Καντιφέ σοκάκ (δύο στενά πιο κάτω) λάμβανουν τέλος. Το σοκάκι Καντιφέ εκτός από ναός των ρόκερς της Ασιατικής πλευράς είναι και σημείο συγκέντρώσης όλων των ανήσυχων πνευμάτων την περιοχής.(μικρά δισκάδικα, τατουατζίδικα, και μαγαζιά με περίεργα είδη ένδυσης). Όσο για μένα και την παρέα μου,  για μια περίοδο είχαμε κάνει ότι λεφτά μας περίσσευαν μπύρες στα 'αλλόθρησκα' bar Budha και Hera. Μετανοείτε...

Όταν ο Ταραντίνο συνάντησε τον Κουστουρίτσα...

Στην συνείδηση των κατοίκων της Πόλης το κέντρο αντιπροσωπεύεται, επάξια ομολογουμένως, απο τον μποέμ Γαλατά, το εναλλακτικό Τουνέλ, το καλλιτεχνικό Τσουκούρτζουμα και το αριστοκρατικό Τζιχάνγκιρ με λάβαρο τη Μεγάλη οδό του Πέρα. Ανάμεσα σε αυτές τις περιοχές βρίσκονται,όπως σε κάθε μεγαλούπολη άλλωστε, και πιο σκοτεινές περιοχές, που οι αστοί κάτοικοί της περιφρονούν επιδεικτικά και οι τουρίστες αποφεύγουν.

Μια χαρακτηριστική περίπτωση τέτοιας περιοχής είναι το Ταρλάμπασι, λίγα μόλις μέτρα πιο πέρα απο το σημείο μηδέν, το άγαλμα της ανεξαρτησίας στην Τάκσιμ. Το σκηνικό του αποτελείται κυρίως απο ριμαγμένες μεσοαστικές κατοικίες του 19ου και 20ου αιώνα και πολύχρωμες μπουγάδες, με την έντονη δυσοδία να κάνει την εμφάνισή της σε κάθε σου βήμα.

Ένα στοιχείο που παρουσιάζει τεράστιο ενδιαφέρον είναι η πληθυσμιακή ιδιαιτερότητα της περιοχής. Τις θέσεις των Ρωμίων και των Αρμένιων που κατοικούσαν εκεί μέχρι την δεκαετία του '60 πήραν τις τελευταίες δεκαετίες Αθίγγανοι, Κούρδοι, Αραβόφωνοι εσωτερικοί μετανάστες  και Αφρικανοί μέτοικοι, που ήρθαν κατά κύματα στην πόλη των ευκαιριών για ένα καλύτερο αύριο. Μέσα στη φολκλορική πανσπερμία αυτού του ιδιόμορφου τοπίου δεν λείπουν ακόμη βαποράκια, χρήστες ναρκωτικών, ιερόδουλες και προαγωγοί  που κάνουν συνήθως το περασμά τους μετά την δύση του ηλίου και 'δραστηριοποιούνται' στην περιοχή μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι  που μπορούν να σε οδηγήσουν στα κακόφημα σοκάκια του Ταρλάμπασι, εκτός από τις κάλτ φυσιογνωμίες που δεσπόζουν πλέον εκεί. Τα έντονα σημάδια του χριστιανικού στοιχείου κατά τον προηγούμενο αιώνα είναι σίγουρα ένας από αυτούς. Αυστηρή αρχιτεκτονική, που περικλείει διακοσμητικά στοιχεία-αριστουργήματα δίνει στο θεατή να καταλάβει αυτοστιγμή το ένδοξο παρελθόν του.

Η μεγάλη έκπληξη της περιοχής, όπως λέει και ένας φίλος μου, είναι τα καραμελάκια, δηλαδή τα μονίμως χαμογελαστά παιδάκια που παίζουν αμέριμνα στα πάλαι ποτέ ένδοξα, στενά σοκάκια της γειτονιάς. Δυστυχώς η γκετοποίηση, που έχει επέλθει στην γειτονιά τους, τα έχει παγιδεύσει στα στενά γεωγραφικά πλαίσια της. Τα παιδάκια που δεν χάνουν ποτέ το κέφι τους με το που βλέπουν κάποιον δυτικό στο περασμά τους, τρέχουν να του πιάσουν συζήτηση (!) και να  στηθούν με καμάρι στο φωτογραφικό του φακό.

Μέσα σε αυτές τις όμορφες και συνάμα θλιβερές ιστορίες πρέπει να τονιστεί ότι ο Δήμος κάνει σοβαρές προσπάθειες αναπαλαίωσης και συντήρησης κάποιου μέρους των κτιρίων μαζί με σχέδια για περαιτέρω ανάπλαση του χώρου. Εγώ προσωπικά εύχομαι πρωτίστως με αυτές τις προσπάθειες ανάπλασης εκτός από το κεντρικό στόχο, δηλαδή την ένταξη του Ταρλάμπασι στην τουριστική ζώνη του Πέρα, να γίνουν και οι ζωές των κατοίκων του πιο ανθρώπινες.

Όχι στους μουντούς τοίχους

Η τέχνη του δρόμου μπορεί στην Αθήνα να έχει ανθήσει τα τελευταία χρόνια και να είναι άμεσα συνυφασμένη με την αστική της κουλτούρα, δυστυχώς όμως εδώ τα πράγματα είναι αρκετά διαφορετικά. Οι 'αυστηρώς πειθαρχημένοι' Τούρκοι δεν τολμούν να εκφράσουν τόσο εύκολα τις καλλιτεχνικές τους ανησυχίες στην Πόλη. Με εξαίρεση κάποιες λιγοστές περιοχές του Πέρα, οποιαδήποτε καλλιτεχνική πρωτοβουλία  αντιμετωπίζεται πολλές φορές με δυσπιστία και περιφρόνηση απο το μάλλον ανέτοιμο τουρκικό κοινό.

Μέσα στην αποχαυνωμένη πλειονότητα της νέας γενιάς που ξημεροβραδιάζεται στο διαδίκτυο, τρώει στα Βurger king και  βλέπει μέσα απο τον δορυφορικό της δέκτη όλες τις 'μοδάτες ' σειρές των αμερικανικών δικτύων, υπάρχει το ' άτακτο' γαλατικό χωριό που αντιστέκεται.
Νέοι καλλιτέχνες, συνήθως με υψηλό μορφωτικό επίπεδο και αριστερές πεποιθήσεις (για τα δεδομένα της Τουρκίας αναρχικές) τάσσονται κατά αυτού του δυσκοίλιου περιβάλλοντος και δίνουν καθημερινή προσπάθεια με σκοπό να το ανατρέψουν.

Μουσικοί, ζογκλέρ, ηθοποιοί και ζωγράφοι του δρόμου έχουν κάνει αισθητή την παρουσία τους κυρίως στην περιοχή του σκοτεινού Τουνέλ, του επιβλητικού Γαλατά Σαράι και του Γαλατά των ευσεβών πόθων, εισάγωντας μια νότα αισιοδοξίας και αναλαφρής διάθεσης στο μέχρι πρότεινως μουντό σκηνικό.

Ειδικά εύσημα πρέπει να δωθούν  στους 'ανατολίτες γκραφιτάδες' του κέντρου που έχουν επωμιστεί το δυσκολότερο έργο, να δώσουν χρώμα δηλαδή στους γκρίζους τοίχους κάποιων κακής ποιότητας πολυκατοικιών, που μοίαζουν με επαρχιακά γραφεία τηλεοπτικού σταθμού απο τις πολλαπλές κερέες που διαθέτουν.

Παρόλο που το πολύχρωμο βιομηχανίκο αριστούργημα του γκαζιού και ο άκρως ανατρεπτικός αέρας των Εξαρχείων φαίνεται ακόμα ως κάτι μακρίνο η προσπάθεια χρίζει συγχαρητηρίων.

Τα ξεχασμένα λαμπάκια

Πόλη : Κωνσταντίνούπολη
Μέρος : Ο εμπορικότερος δρόμος της Τουρκίας, Ιστικλάλ Τζαντεσί

Όλα φαίνονται να είναι σε τάξη στον πολυσυλλεκτικό - πολυπολιτισμικό δρόμο της άτυπης πρωτεύουσας του Τουρκικού κράτους, που θα έκανε την Ερμού να αισθάνεται σύνδρομο κατωτερότητας. Το οξύμωρο όμως βρίσκεται, όχι πάνω στον δρόμο, αλλά λίγα μέτρα πάνω από τα κεφάλια των δεκάδων χιλιάδων περαστικών, που την διασχίζουν συνήθως βιαστικά.

Χιλιάδες άσπρα λαμπάκια, φωτιστικά, και μια επιγραφή στα τουρκικά, που μας εύχεται για την νέα χρονιά, όχι μόνο στολίζουν ακόμα το μεγάλο πεζόδρομο αλλά είναι κάθε βράδυ σε λειτουργία, τέσσερεις μήνες μετά από την Πρωτοχρονιά (!). Φωτάκια που σχηματίζουν χιονάνθρωπους, νιφάδες χιονιού και άλλα τέτοια ευφάνταστα δίνουν την εντύπωση μια αναχρονιστικής, χριστουγεννιάτικης ατμόσφαιρας σε ένα μουσουλμανικό κράτος, στην καρδιά της άνοιξης (!!!).

Δυστυχώς η ιδέα του Δήμου Μπέιογλου να αναδείξει ακόμα περισσότερο τον ιστορικό δρόμο του Πέρα, με αφορμή την Πολιτιστική Πρωτεύουσα 2010, πέφτει στο κενό. Προσωπικά  η μεγάλη οδός σε αυτό της το χάλι μου φέρνει συνειρμικά στο νου τον Δήμο Ρέντη περασμένων χρονών, που είχε καθόλη την διάρκεια της χρονιάς υπολλείματα στολισμών από το αποκριάτικο καρναβάλι.
Μήπως πρέπει να το σκεφτούν ξανά εκεί στην δημαρχία;